Title: Innowacje technologiczne i społeczne w rozwoju społeczno-gospodarczym – wybrane aspekty

Scientific Editorial: Joanna Wiśniewska, Arkadiusz Świadek

Authors: Justyna Kozłowska, Anna Tychanicz, Piotr Dzikowski, Arkadiusz Świadek, Alicja Majewska, Anna Mercik, Katarzyna Kozioł-Nadolna, Mirosław Kowalczyk, Anna Bielawa, Anna Suchocka Recenzent naukowy: Prof. dr hab. Władysław Janasz Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytet Szczeciński

Place and date of isseud: Szczecin Poland 2015

Publisher: Wydawca: Naukowe Wydawnictwo IVG in Poland

ISBN 978-83-62062-60-7 druk ISBN 978-83-62062-61-4 ebook

(downloading from the shop)

Zmiany występujące w otoczeniu w sposób zasadniczy i dynamiczny oddziałują na warunki, w jakich żyje i gospodaruje człowiek.

Współczesny świat i jego struktury są zdeterminowane przede wszystkim przez obecne oraz przyszłe tendencje rozwojowe w zakresie nauki i techniki.

Pod wpływem osiągnięć naukowo-technicznych i dokonującego się postępu tech-nologicznego pojawia się konieczność szerszego podejścia do kwestii

kreowania trwałego oraz zrównoważonego rozwoju w oparciu o innowacyjność.

Oznacza to niespotykany dotąd wzrost roli wiedzy i innowacji w rozwoju różnorodnych systemów rozpatrywanych w układzie mikro-, mezo- i makroekonomicznym.

Podstawowym czynnikiem wytwórczym współcześnie stała się wiedza. Zauważyć należy również istotne przeobrażenia strukturalne jakim uległ rynek oraz pojawienie się nowych form instytucji. W takiej sytuacji osiągnięcie celów, jakie stoją przed poszczególnymi podmiotami czy gospodarkami, musi odbywać się z istotnym naciskiem na innowacje, które w różnym zakresie i na odpowiednich płaszczyznach powinny zostać włączone w tworzone i realizowane koncepcje rozwoju.

O dostrzeganiu roli i znaczenia innowacji dla współczesnego rozwoju społeczno-gospodarczego większości rozwiniętych krajów na świecie, świadczą przyjęte i od lat realizowane koncepcje strategiczne. Stany Zjednoczone doskonalą opracowany i wdrożony w 2009 r. plan Strategy for American Innovation. Z kolei Unia Europejska realizuje aktualnie strategię Europa 2020, na bazie której przygotowane i wdrożone zostały strategiczne plany rozwoju poszczególnych krajów - członków UE. Japonia chcąc aktywnie wykorzystywać potencjał jaki niosą ze sobą innowacje i dążąc do zachowania swojej doskonałej pozycji na świecie pod względem innowacyjności, opracowała w 2013 r. zaawansowany plan rozwoju w obszarze Nauka-Technika-Innowacje (Comprehensive Strategy on STI). Na świecie podejmowanych jest szereg różno-rodnych inicjatyw na rzecz międzynarodowej współpracy w zakresie szeroko pojmo-wanej działalności innowacyjnej i transferu techniki.

Wszystkie te działania utwierdzają w przekonaniu, że świadomość roli innowacji we współczesnym świecie jest coraz większa, a w ślad za tym powinny być podejmowane odpowiednie działania prowadzące do intensyfikacji procesów innowacyjnych. Chodzi zatem o tworzenie i upowszechnianie nowych produktów, technologii, kon-cepcji działania, sposobów organizacji, modeli biznesu, czyli dokonywanie różnych rodzajów innowacji w systemie społeczno-gospodarczym.

Powszechnie podkreślana jest potrzeba dążenia do innowacyjności przedsiębiorstwa (organizacji), jako podstawowego wymogu sprawnego funkcjonowania oraz rozwoju w niepewnym i zmiennym otoczeniu. Tu szczególną rolę odgrywają zwłasz-cza: innowacje technologiczne, organizacyjne, marketingowe.

Jednak zauważyć należy, że innowacje są ważne nie tylko z punktu widzenia funkcjonowania podmiotów gospodarczych, ale również środowiska naturalnego czy społeczeństwa. Coraz powszechniej głoszony i akceptowany jest pogląd, że należy unikać rozdzielania celów gospodarczych od długookresowych wyzwań zrównoważo-nego rozwoju, uznając iż podejmowane działania mogą mieć wzajemnie stymulujący wpływ. Sprostanie tym wyzwaniom jest możliwe dzięki zintegrowaniu polityki środowiskowej, gospodarczej i społecznej. W każdym ze wspomnianych wymiarów istotne miejsce odnajdują innowacje.

Procesy innowacyjne zachodzą w społeczeństwie, którego poszczególni członko-wie tworzą innowacje i z nich korzystają. Stąd też potrzeba zwrócenia uwagi na innowacje społeczne, których rolą jest nie tylko, jak to wynika z opracowanych dokumen-tów strategicznych, podnoszenie jakości życia społeczeństwa, jakości środowiska naturalnego, jakości kapitału ludzkiego, ale które jednocześnie przyczynić się mogą do spełnienia szeregu różnych wyzwań (społecznych, gospodarczych). Pełnią one ważną rolę w rozwoju krajów, ich gospodarek, a w szczególności rynków, w tym rynku pracy.

Celem niniejszego opracowania jest próba teoretycznej i empirycznej analizy wybranych aspektów związanych z istotą, kreowaniem oraz determinantami innowacji technologicznych i społecznych oraz identyfikacja ich wpływu na rozwój określonych struktur, tj. podmiotów, gospodarki, społeczeństwa.

Badania i analizy, podjęte przez zespół autorski, w szczególności służyły osiągnię-ciu następujących celów cząstkowych, obejmujących:

 określenie roli innowacji w kształtowaniu przewagi konkurencyjnej podmiotów i gospodarki,

 prezentację innowacji w sektorze bankowym,

 analizę wpływu wielkości przedsiębiorstwa oraz charakteru własności na działania innowacyjne podejmowane w sektorze wysokiej techniki,

 ocenę wpływu zasięgu sprzedaży przedsiębiorstw na aktywność innowacyjną,

 analizę studium przypadku wybranej innowacji finansowej o charakterze techno-logicznym zastosowanej w specyficznym systemie, jaki tworzy samorząd regionalny,

 identyfikację miejsca i roli innowacji społecznych na rynku pracy,

 identyfikację podobieństw i różnic występujących w obrębie innowacji społecznych oraz koncepcji społecznej odpowiedzialności biznesu, przedstawienie możliwości wykorzystania innowacji w działaniach promocyjnych organizacji.

Wspomnianą problematykę w zaprojektowanym zakresie przedmiotowym, pod-miotowym, czasowym i przestrzennym podjął zespół autorów, mając na uwadze przekonanie, że dynamiczny i zrównoważony rozwój gospodarki, społeczeństwa czy poszczególnych organizacji wymaga odpowiedniego potencjału innowacyjnego, pozwalającego na skuteczne wdrażanie różnorodnych innowacji (np. technologicznych, społecznych). Z tego względu permanentne myślenie i analizowanie w różnych wymiarach, problemów związanych z innowacjami jest współcześnie koniecznością. Przesądza to o stałym zainteresowaniu tą problematyką zarówno ze strony badaczy, jak i praktyków, co z kolei znajduje swoje odzwierciedlenie w opracowaniach naukowych powstających w wyniku badań prowadzonych w tym zakresie.

Podstawową hipotezą badawczą jest twierdzenie, że współcześnie kreowanie trwałego i zrównoważonego rozwoju wymaga odpowiedniego zakresu działań innowacyjnych realizowanych w różnych obszarach, które stanowią strategiczną determinantę funkcjonowania systemu.

Do oceny zjawisk poddanych badaniu wykorzystano różnorodne źródła informacji, posłużono się danymi statystycznymi pochodzącymi z wyspecjalizowanych krajowych i międzynarodowych instytucji badawczych, GUS, a także zebranych indywidualnie przez autorów bezpośrednio w analizowanych podmiotach.

Zasadniczemu celowi i zakresowi prowadzonych analiz podporządkowano określony układ pracy, która obejmuje łącznie dziewięć rozdziałów o zróżnicowanym charakterze, tj. teoretycznym i empirycznym, skupionych w dwóch blokach problemowych. W pierwszym zaprezentowano wybrane zagadnienia związane z wdrażaniem innowacji o charakterze technologicznym. W drugim z kolei uwaga skupiona została na określonych aspektach dotyczących innowacji społecznych.

W rozdziale pierwszym skupiono uwagę na innowacyjności jako podstawowym czynniku kreowania konkurencyjności przedsiębiorstw. Na tym tle dokonano analizy uwarunkowań działalności innowacyjnej oraz oceny poziomu innowacyjności przedsiębiorstw w Polsce na tle innych krajów UE.

Rozdział drugi poświęcono prezentacji różnych rodzajów innowacji wdrażanych w sektorze usług bankowych w Polsce.

W rozdziale trzecim uwagę skupiono na innowacjach w sektorze przemysłu wysokiej techniki. Tę część opracowania poświęcono prezentacji wyników badań empirycznych mających na celu ocenę wpływu wielkości i charakteru własności przedsiębiorstwa na podejmowaną aktywność innowacyjną.

W rozdziale czwartym autorzy dokonali analizy wpływu zasięgu sprzedaży na działalność innowacyjną przedsiębiorstw. Badania empiryczne przeprowadzono wśród podmiotów gospodarczych funkcjonujących w lubuskim regionalnym systemie innowacyjnym.

Rozważania prowadzone w rozdziale piątym doskonale dowodzą jak dalece umowny i często subiektywny charakter mają próby klasyfikowania innowacji. W tej części zaprezentowana została bowiem jedna z innowacji finansowych (pieniądz elektroniczny w postaci karty usług publicznych), której istota oparta została na wykorzystaniu nowoczesnych technologii w przestrzeni publicznej (samorządzie regionalnym).

W rozdziałach szóstym i siódmym autorzy główną uwagę skupiają na innowacjach społecznych i ich szczególnym miejscu na rynku pracy. Rozdział szósty przed-stawia istotę innowacji społecznych oraz politykę państwa jako determinantę stymulowania tego rodzaju innowacji na rynku pracy. Ponadto autorka omawia wybrane przykłady innowacji społecznych na rynku pracy w Polsce oraz wybranych krajach UE. W kolejnym, tj. siódmym rozdziale, zaprezentowany został problem innowacyjnych metod aktywizacji zawodowej, ze szczególnym uwzględnieniem matrycy CMP jako narzędzia wsparcia tego typu procesów.

W rozdziale ósmym dokonano porównania innowacji społecznych z koncepcją społecznej odpowiedzialności biznesu, wskazując na występujące w tym zakresie podobieństwa i różnice.

Rozdział dziewiąty poświęcono omówieniu praktyki w wykorzystaniu innowacyjnych metod promocji zastosowanych w organizacji publicznej, o szczególnej funkcji w zakresie zaspokajania potrzeb społecznych, jaką jest Muzeum Narodowe w Szczecinie.

Zaprezentowany zakres problemowy oraz postawione cele badawcze współokreśliły zastosowane, wielopłaszczyznowe podejście badawcze. W warstwie konceptualnej pracy wykorzystano głównie metodę wnioskowania dedukcyjnego oraz analizę porównawczą, natomiast na poziomie obserwacyjno-empirycznym poza wnioskowaniem indukcyjno-dedukcyjnym, posłużono się wybranymi metodami statystyczno-ekonometrycznymi (tj. rozbiór strukturalny czy modelowanie z wykorzystaniem zmiennych dychotomicznych typu probit), a także analizami studium przypadku.

Książka przygotowana została z myślą o słuchaczach studiów ekonomicznych różnych typów, na osobach podnoszących kwalifikacje z tego zakresu, decydentach odpowiedzialnych za tworzenie i realizację krajowej, a także regionalnej polityki in-nowacyjnej oraz menedżerach zarządzających różnymi organizacjami (prywatnymi i publicznymi), którzy odpowiadają za kształt realizowanej strategii rozwoju.

Redaktorzy pozostają w nadziei, że zaprezentowany zakres merytoryczny i zasto-sowane podejście metodyczne, pozwolą wzbogacić wiedzę Czytelników na temat rozpatrywanych kategorii innowacji i wybranych problemów im towarzyszących.